rozmowa z Agatą Swędzioł, prezeską Spółdzielni Socjalnej OPOKA z Klucz.
Nie każdy wie, że spółdzielnie socjalne mogą być zakładane także przez osoby prawne.
Agata Swędzioł: Zgodnie z ustawą o spółdzielniach socjalnych, taką możliwość mają nie tylko osoby fizyczne, ale również kościoły i związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe oraz gminy. Wystarczą dwa podmioty, przy czym możliwe są różne konfiguracje, np. dwie gminy, dwa stowarzyszenia, gmina i stowarzyszenie.
Spółdzielnia socjalna osób prawnych ma podobne uprawnienia, jak spółdzielnie osób fizycznych – przykładowo, może pozyskiwać dotacje w ramach projektów systemowych, jak choćby z regionalnych ośrodków polityki społecznej na tworzenie dodatkowych miejsc pracy. Nie może jedynie otrzymać dotacji z urzędu pracy na rozpoczęcie działalności, co w naszym przypadku oznaczało start bez żadnego kapitału początkowego. Jednak ewentualne trudności finansowe na początku działania to właściwie jedyny minus tej formuły. Plusów jest znacznie więcej, a wynikają one z ogromnego potencjału, jaki wnoszą do spółdzielni podmioty zaangażowane w jej powstanie: organizacje pozarządowe i gminy.
W naszym przypadku zaangażowanie pracowników obu założycieli OPOKI, Stowarzyszenia na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego KLUCZ oraz Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Dobroczynnego, jest dla spółdzielni ogromnym wsparciem. Ma ono formę m.in. pomocy w przygotowywaniu się do przetargów, w pisaniu wniosków o dotacje, oraz wsparcia merytorycznego. Spółdzielnia ma charakter wielobranżowy – prowadzimy działalność cateringową, szkoleniową, obecnie wchodzimy w „budowlankę” – i wszystkie swoje zadania realizuje w pełni wykorzystując zaplecze techniczne oraz zasoby ludzkie obydwu stowarzyszeń.
Mamy również naprawdę duże wsparcie ze strony samorządu. Gmina udostępniła nam budynek, pozyskaliśmy środki na remont i w tej chwili powstaje w nim zakład aktywności zawodowej, co oznacza kolejnych 20 miejsc pracy, i to dla osób niepełnosprawnych. Samorząd przekazał nam również do użytku pomieszczenie w Gminnym Ośrodku Kultury. Wkrótce będziemy tam uruchamiać restaurację, co wiąże się z powstaniem dodatkowych miejsc pracy.
Społeczność lokalna odnosi ewidentne korzyści z istnienia Waszej spółdzielni.
Zatrudniamy osoby, które wcześniej były bezrobotne i z reguły były klientami ośrodka pomocy społecznej. Korzystają na tym zarówno bezrobotni, jak i gmina. Poza tym spółdzielnie mogą zapełniać luki rynkowe, dostarczając usług, których w danej gminie brakuje, na przykład dlatego, że firmy komercyjne nie są nimi zainteresowane. W naszym przypadku było to dożywianie klientów ośrodka pomocy społecznej. Gmina Klucze potrzebowała takiej usługi, a OPOKA na tę potrzebę odpowiedziała; znów, korzyści odniosły obie strony. Władze samorządowe, ośrodek pomocy społecznej czy szkoła zlecają nam różne zadania, dzięki czemu możemy zarabiać i utrzymywać miejsca pracy.
Jesteśmy świeżo po spotkaniach z naszymi władzami, poświęconych przyszłości ekonomii społecznej na terenie gminy. Chcemy pobudzać do działania – nie tylko inicjatywy związane ze spółdzielnią, ale z wszystkimi organizacjami pozarządowymi, które mogłyby się włączyć we wspieranie rozwoju lokalnego. Myślimy m.in. o wykorzystaniu miejscowego potencjału turystycznego, konkretnie bliskości Pustyni Błędowskiej. Zainspirował nas Bałtowski Kompleks Turystyczny, ze słynnym Parkiem Dinozaurów: jeden z najlepszych przykładów rozwoju przedsiębiorczości na poziomie gminy. Jeszcze 10 lat temu bezrobocie sięgało tam 32%, a w tej chwili jest zaledwie kilkuprocentowe.
Jestem przekonana, że spółdzielnie, włączając w działania różne instytucje oraz współpracując z partnerami biznesowymi, mogą pomóc w rozwoju całej gminy.
Współpraca różnych podmiotów przynosi szczególnie dobre rezultaty w dziedzinie aktywizacji zawodowej bezrobotnych.
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne prowadzi Centrum Integracji Społecznej, z kolei w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej działa Klub Integracji Społecznej. Osoby, które w ramach tych jednostek podnoszą swoje kwalifikacje i przygotowują się do wykonywania określonego zawodu, stają się potem pracownikami spółdzielni. Bezdomni, długotrwale bezrobotni czy niepełnosprawni nie utrzymaliby się na otwartym rynku pracy, tymczasem spółdzielnia daje im zatrudnienie, zapewniając jednocześnie stały monitoring i wsparcie ze strony podmiotów stanowiących dla tych osób formę „parasola”.
Na jakie wyzwania muszą być przygotowane podmioty rozważające założenie spółdzielni socjalnej?
Formuła spółdzielni socjalnej osób prawnych to dość nowa rzecz, jesteśmy na tym gruncie jednym z pionierów. Czasami trzeba się borykać z niewiedzą urzędników. Kiedy rejestrowaliśmy spółdzielnię, sąd upierał się, że musimy uiścić stosowną opłatę – udowodnienie, że jesteśmy z niej zwolnieni, kosztowało nas trochę wysiłku i nerwów. Teraz z kolei czekamy na decyzję Urzędu Marszałkowskiego, gdyż z jego strony, a także ze strony Urzędu Wojewódzkiego pojawiły się wątpliwości, czy spółdzielnia może prowadzić zakład aktywności zawodowej. Według naszych ekspertów – tak, jednak urząd nie jest do końca przekonany.
Z kolei w przypadku, gdy jednym z założycieli spółdzielni jest samorząd, pewną niedogodnością może być to, że wszelkie ważne decyzje dotyczące prowadzonej działalności muszą być podejmowane przez Radę Gminy. Wszystko to są jednak drobne trudności w porównaniu z możliwościami, jakie oferuje spółdzielnia socjalna osób prawnych.
W jej przypadku receptą na sukces jest współpraca. Jeżeli samorząd jest otwarty, znacznie wzrastają szanse powodzenia całego przedsięwzięcia. Gmina może zlecać spółdzielni np. prowadzenie prac porządkowych czy dostarczanie usług opiekuńczych, przez co ją wspiera, a tym samym zwiększa liczbę miejsc pracy. Nie można jednocześnie zapominać, że spółdzielnia socjalna z jednej strony jest działalnością społeczną, której głównym celem jest aktywizacja zawodowa bezrobotnych, ale z drugiej strony – jest biznesem. Nie może sobie pozwolić, by jakość oferowanych przez nią usług była gorsza niż w przypadku przedsiębiorstw prywatnych, gdyż przestanie wtedy być konkurencyjna.
rozmawiała Magda Wrzesień
Spółdzielnia socjalna osób prawnych – krok po kroku
- 1. Przyjęcie przez Zarządy członków-założycieli uchwał o powołaniu Pełnomocników.
- Opracowanie Statutu spółdzielni.
- Zwołanie Walnego Zgromadzenia Założycielskiego. Z czynnym prawem głosu biorą w nim udział osoby uprawnione do reprezentacji członków-założycieli (Pełnomocnicy). Podczas WZZ powoływany jest Zarząd spółdzielni.
- Protokół z WZZ wraz z kompletem dokumentów przekazywany jest do Krajowego Rejestru Sądowego.
- Osoby prawne po założeniu spółdzielni socjalnej zobowiązane są do zatrudnienia w niej co najmniej 5 osób należących do grup zagrożonych wykluczeniem społecznym (art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych), w terminie 6 miesięcy od zarejestrowania spółdzielni w KRS.
Po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia mogą one uzyskać członkostwo w spółdzielni.
