Największa encyklopedia na świecie, Wikipedia, tworzona jest przez tysiące ludzi, którzy piszą i redagują hasła – nierzadko dwadzieścia czy trzydzieści godzin tygodniowo – wyłącznie dla przyjemności. Jak to możliwe, skąd czerpią motywację? W poszukiwaniach odpowiedzi na to pytanie pomocna okazuje się lektura książki Daniela Pinka pt. „Drive”.

Zdaniem autora społeczeństwa, podobnie jak komputery, posiadają systemy operacyjne, czyli zestawy zakodowanych instrukcji, na których oparte jest ich funkcjonowanie. Pierwotny system opierał się na zwierzęcych instynktach i miał na celu zapewnić fizyczne przetrwanie nam i naszym genom. Z czasem zastąpiła go Motywacja 2.0, która zakłada, że po to byśmy podjęli działanie lub zrobili krok do przodu, potrzebujemy zachęty – że pod nieobecność nagrody i kary nie ruszylibyśmy się z miejsca, zadowoleni i bierni. Zakłada również, że jak już ludzie się ruszą, trzeba nimi kierować – że bez stanowczego i solidnego przewodnika by pobłądzili. Ten system sprawdza się w odniesieniu do rutynowych zadań, charakterystycznych dla społeczeństwa przemysłowego, zawodzi jednak w  zetknięciu z nowymi zawodami i sposobami życia. Potrzebna jest zatem modernizacja kija i marchewki, czyli Motywacja 3.0, napędzana przez wewnętrzne zadowolenie z samego działania, tzw. trzeci popęd (drive). Na to nowe podejście składają się trzy kluczowe elementy: autonomia – chęć kierowania własnym życiem, mistrzostwo – pragnienie stawania się coraz lepszym w czymś, co ma znaczenie, cel – dążenie do realizacji zadań, które byłyby większe i trwalsze niż my sami.

Wiedząc już, że wewnętrzna motywacja sprzyja kreatywności, zaś nadzorująca motywacja zewnętrzna jest dla kreatywności szkodliwa, można odpowiedzieć na pytanie postawione na początku tekstu. Dominującą siłą napędową jest w przypadku wikipedystów wewnętrzna motywacja oparta na zadowoleniu, którego źródłem jest doświadczenie zwane „stanem przepływu” (flow), towarzyszące kreatywnej pracy.

Badania naukowe przytoczone w książce potwierdzają, że wspomniany stan jest istotnym aspektem bycia człowiekiem, a w warunkach szybko zmieniającego się świata umiejętność osiągania go staje się ponadto kluczowa dla odnoszenia sukcesów zawodowych, organizacyjnych czy osobistych. Umiejętnie wykorzystując trzy „substancje odżywcze” nowego podejścia do motywacji, autonomię, mistrzostwo i cel, możemy stworzyć lepszy system operacyjny i wprowadzić nasz biznes (społeczny) oraz osobiste praktyki w XXI wiek. Nie stanie się to z dnia na dzień, więc bierzmy się do roboty.

Aleksandra Sech

Daniel H. Pink, Drive. Kompletnie nowe spojrzenie na motywację, Studio EMKA, Warszawa 2011.